Asimetrik dimetilarjininin metabolizması ve klinik önemi
M. Kemal Erbil, Yasemin Gülcan Kurt, Halil Yaman, Erdinç Çakır, E.Özgür Akgül, Tuncer Çaycı



ÖZET
Asimetrik dimetilarjinin nitrik oksit sentaz enziminin endojen inhibitörüdür. Nitrik oksit endotel bağımlı vazodilatasyon, damar duvarındaki düz kas proliferasyonu, hücre-hücre etkileşimleri, platelet adezyon ve agregasyonunun inhibisyonu ile monosit adezyonu inhibisyonu gibi düzenleyici fonksiyonlara sahiptir. Arjinin amino asitinin modifiye bir formu olan asimetrik dimetilarjinin, metilenmiş proteinlerin proteolizi sonucu oluşur. Hücrede oluşan ve salınan net asimetrik dimetilarjinin miktarı, arjinin metilasyonu, metillenmiş arjinin içeren proteinlerin yıkımı, dimetilarjinin dimetilaminohidrolaz enzimi ile metabolizasyonu ve hücreden atılımı oranları arasındaki dengeye bağlıdır. Hücre içinde oluşan asimetrik dimetilarjininin neredeyse tamamı dimetilarjinin dimetilaminohidrolaz enzimi tarafından yıkılırken küçük miktardaki asimetrik dimetilarjinin, katyonik amino asit taşıyıcıları tarafından hücreden kan dolaşımına taşınır. Plazmaya geçen asimetrik dimetilarjinin ya böbreklerden değişime uğramadan idrar ile atılmakta ya da başlıca karaciğer ve böbrekte olmak üzere tekrar hücre içine alınarak dimetilarjinin dimetilaminohidrolaz enzimi tarafından metabolize edilmektedir. Plazma asimetrik dimetilarjinin seviyesi, çeşitli avantaj ve dezavantajları bulunması ile birlikte, yüksek performanslı sıvı kromatografisi, kütle spektrometresi ve ELISA ile ölçülebilir. Plazmadaki asimetrik dimetilarjininin biyolojik olarak aktif olup olmadığı kesin olarak bilinmemektedir. Ancak literatürde pek çok klinik durumda plazma asimetrik dimetilarjinin konsantrasyonunun yüksek olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Bölümümüzde yapılan klinik ve deneysel çalışmalarda da literatürle uyumlu olarak kronik böbrek hastalığı, hipertansiyon, endometriosis ve şizofreni hastalarında yüksek olarak bulunmuştur. Özellikle, nitrik oksit gibi, kardiyovasküler sistem üzerine birçok düzenleyici etkisi bulunan bir molekülün sentezini inhibe etmesi nedeni ile günümüzde yeni bir kardiyovasküler risk faktörü olarak değerlendirilmektedir. Endotel disfonksiyonuna yol açması ve endotel disfonksiyonun birçok hastalığın patogenezinde önemli olması, yakın gelecekte de asimetrik dimetilarjinin üzerine araştırmaların devam edeceğine işaret etmektedir.

Comments: (0)