Cumhur Özkuyumcu
Tam metin için tıklayınız
Enfeksiyon hastalığı oluşması için, patojen bakterinin konak ile temasa geçmesi, konak hücrelerine tutunması, kolonize olması, hücre ve dokuların içine girmesi ve sonunda hasar oluşturması gereklidir. Bakteri bu kademeleri geçerken konak bağışık yanıtından kurtulmalıdır. Bakterinin konak hücre yüzeyine tutunma işlemine aderans denir. Patojen bakterinin konak dokusunda çoğalması enfeksiyon olarak ifade edilir. Normal flora üyesi olan bakteriler için bu deyim yerine kolonizasyon deyimi kullanılır. Konak dokusuna tutunan ve enfeksiyon oluşturan bakterinin içeri girmesine invazyon denilir. Bakterinin enfeksiyon oluşturma kabiliyetine patojenite ve enfeksiyon oluşturan bakteriye patojen adı verilir. Aynı tür içindeki suşlar arasındaki patojen olanı belirtmek için virulan kelimesi kullanılır. Konakta oluşan enfeksiyon, klinik belirtiler ile seyrederse enfeksiyon hastalığı gelişmiştir. Bazı bakteriler her zaman patojen olduğu halde bazıları konak bağışıklık sisteminin hasara uğraması veya yabancı cisim varlığı gibi kolaylaştırıcı faktörler olduğu zaman enfeksiyon oluştururlar. Bu tür patojenlere fırsatçı patojen denir. Bakteriler enfeksiyon hastalıklarını toksin dediğimiz maddeleri salgılayarak oluşturabilir. Toksin salgılayan bakterilere toksijenik bakteriler denir.
Enfeksiyon
Bakteri organizmaya girdikten sonra genellikle epitel hücrelerine tutunur. Daha sonra çoğalır. Bu aşamada bakteri virulans faktörleri hastalık oluşturma mekanizmasını belirler. Bazı bakteriler içeri girer, lenfatik sistem yoluyla kana karışır, kanda geçici veya kalıcı bakteriyemiye neden olur. Bakteriyemi sayesinde doku ve organa ulaşarak oralarda da çoğalır. Bazı bakteriler ise konakta tutunma işlemini başardıktan sonra orada kolonize olurlar. Daha sonra toksin dediğimiz zehrini salgılayarak hastalık oluştururlar.
İlk grup için Haemophilus influenzae tip b enfeksiyonunu örnek olarak verebiliriz. H.influenzae tip b, sağlıklı insanların sadece %1-2’sinin normal floralarında bulunur. Konak tarafından alındıktan sonra kolonize olur ve translokasyon ile epitel hücrelerini geçerek kan dolaşımına katılmaktadır. Kapsül, doğal fagositoz ve kompleman etkisinden bakteriyi korumaktadır. Bakteri, kapsüle karşı gelişmiş antikoru olmayan bireylerde, epiglottit, menenjit ve pnömoniye neden olur. Bir başka örnek olarak Vibrio cholerae verilebilir. Polar flagellası sayesinde barsak yüzeyinde mukus tabakasını geçer ve pilileri ile epitel yüzeyine tutunur. Burada çoğalarak toksin salgılar ve hastalığa neden olur. Kana karışmaz. Toksin etkisi ile lümene su ve tuz atılımı sonucunda elektrolit bozukluğu ortaya çıkar.
Enfeksiyonun Bulaşması
Bakteriler çevremizde toprak, su, çürüyen sebze ve meyvelerde, çiftliklerde ve doğal yaşam ortamlarında yaşayan hayvanlarda bulunmaktadır. Bakteriler çeşitli yollar ile insanlara bulaşarak enfeksiyon oluşturur.
İnsanlarda sık olarak enfeksiyon hastalığına neden olan Salmonella ve Camylobacter, hayvanlarda hastalık yapmadan bulunabilirler. İnsanlara hayvansal gıdalar ile bulaşırlar. Hayvanlarda hafif şiddette enfeksiyon hastalığına yol açan bazı bakteriler insanlara bulaştıkları zaman çok daha şiddetli enfeksiyon hastalığına neden olabilirler. Örneğin Yersinia pestis, kemirici ve bunların pirelerinde bulunur, insanlarda şiddetli hastalık yapar. Toprakta bulunan Bacillus anthracis hayvanları enfekte eder, hayvanlardan insanlara bulaşarak enfeksiyon hastalığına neden olur. Toprakta bulunan Clostridium türleri gıdaları kontamine edebilir, bütünlüğü bozulmuş deri ve yumuşak dokuda enfeksiyon meydana getirirler. Gastroenterit, botulizm, yara enfeksiyonu ve tetanoza neden olurlar.
Hastalığın kliniği bulaşma yolunu da gösterir. Örneğin Vibrio cholerae su ile bulaşır ve şiddetli ishale neden olur. İshal ile ortama atılan bakteri su kaynağına ulaşır ise başka kimselerin de hastalanmasına neden olur. Benzer olarak E.coli taşıyan atık sular ile yiyeceklerin kontamine olması sonucu ishal oluşur. Mycobacterium tuberculosis solunum sisteminde enfeksiyona neden olup damlacık yoluyla başka insanlara bulaşır.
Birçok hastalık insanlar arasında eller ile bulaşır. El yıkama hastane enfeksiyonlarının geçişini engellemede en önemli yollardan birisidir. Bakterilerin insan vücuduna başlıca giriş yolları; deri ve mukozalar, solunum sistemi, gastrointestinal sistem ve genitoüriner sistemdir. Bunların dışında kan, vertikal ve prenatal yol ile bulaşma olabilir.
Comments: 
(0)
Henüz yorum yapılmamış