Hipernatremi
Prof. Dr. Yılmaz Selçuk

Tanım: Serum sodyum konsantrasyonunun 145 mmol/L’yi geçecek şekilde yükseldiği bir elektrolit bozukluğudur.
Etyoloji: Su kaybı ve hiperosmolaliteye karşı ilk savunma mekanizması renal konsantre edici mekanizmadır. İdrarın konsantrasyonu yetersizse veya hipotonik sıvı aşırı kaybediliyorsa ve yerine konulamıyorsa hipernatremi meydana gelir. Susuzluk önemli bir diğer savunma mekanizmasıdır. Hipernatremi nedenleri total vücut sodyum değerlerine gore üç kategoriye ayrılarak incelenebilir.
a) Düşük total vücut sodyumlu hipernatremi: Su ve sodyum kaybı vardır. Ancak su kaybı daha fazladır. Bu hastalarda hipovolemi bulguları (ortostatik hipotansiyon, taşikardi, boyun venlerinin düzleşmesi, kötü cilt turgor’u, kuru mukoz membranlar ve bazen mental bozukluk) belirgindir. Böbrekler ve gastrointestinal sistemden hipotonik su kayıpları en sık etyolojik nedenlerdir.
Renal nedenler Loop diüretikler, osmotik diürezis (glukoz, üre, mannitol), postobstruktif diürezis, akut tubuler nekrozun poliürik fazı, intrinsik renal hastalık,
Gastrointestinal nedenler Kusma, nasogastrik drenaj, enterokutanöz fistül, diare, osmotik ishal yapıcı ajanların kullanımı (laktuloz vb.).
Cilt ile ilgili nedenler Yanıklar, aşırı terleme.
b) Yüksek total vücut sodyumlu hipernatremi: En az sıklıkla görülen hipernatremi tipidir. Terapötik abortus için %3 NaCl gibi hipertonik solusyonların intra-amniotik verilmesi ve metabolic asidoz, hiperkalemi ile kardiorespiratör arrest tedavisinde NaHCO3 verilmesi en sık nedenlerdir. Kazaen yüksek sodyumlu dializatla dializ yapılması da hipernetremiye yol açabilir.
Hipertonik besleme solusyonları, sodyum klorür alınması, aşrırı deniz suyu yutulması, sodyum klorid’ten zengin emetikler, hipertonik tuzlu sulu enema’lar, hipertonik sodyum klorid infüzyonu, primer aldosteronizm, Cushing’s sendromu diğer etyolojik nedenlerdir.
c) Normal total vücut sodyumlu hipernatremi: Su kaybından dolayı hipernatremili pek çok hasta normal total vücut sodyumu ile birlikte övolemiktir. Su kaybına rağmen yeterli su alımının olmaması bebekler, çok yaşlılar ve nörolojik defisitli hastalarda yalnızca görülür. Ateş veya diğer hipermetabolik durumlarda cilt ve solunum yolundan ekstrarenal su kaybı meydana gelir. İdrar osmolalitesi çok yüksektir. Övolemik hipernatremiye yol açan renal su kayıpları ya vasopressin üretim ve/veya salınımında bir defect (santral diabetes insipidus) yada toplayıcı kanalların hormona cevap verme yetersizliği (nefrojenik diabetes insipidus) ile meydana gelir.
Saf su kayıplarının nedenleri Yerine konulamamış insensible kayıplar (cilt ve solunum), Hipodipsi, Nörojenik diabetes insipidus Post-travmatik Tümörler, kistler, histiositler, tuberküloz veya sarkoidoz Anevrizmalar, meningitis, ensefalit, Guillain-Barre sendromu Ethanol alımı İdiopatik
Konjenital nefrojenik diabetes insipidus
Kazanılmış nefrojenik diabetes insipidus
Renal hastalık(meduller kistik hastalık vb.)
Hiperkalsemi veya hipokalemi
İlaçlar (lityum, demeclocycline, amphotericine B,
methoxyşurane vb.) olarak özetlenebilir.
Epidemiyoloji: Hipernatremi hiponatremi’ye göre çok daha az sıklıkla görülen bir elektrolit bozukluğudur. Hospitalize hastalarda sıklıkla iatrojeniktir ve tüm yaşlarda görülebilir.
Polikliniğe gelen hastaların ise çoğu bebek veya çok yaşlı kişilerdir. Serum sodyum konsantrasyonunun 155mmol/L’nin üzerinde olduğu ciddi hipernatreminin sık görüldüğü hasta grupları şunlardır:
Yaşlı hastalar veya bebekler
Hospitalize hastalar
Hipertonik infüzyonlar
Nasogastrik tüple beslenme
Osmotik diüretikler
Lactulose
Mekanik ventilasyon
fiuur bozukluğu
Kontrolsüz diabetes mellitus
Poliürik hastalıklar

Tam metin için tıklayınız

Comments: (0)