Toplam Test Süreci Rehberi
T.C. Sağlık Bakanlığı
Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Tetkik ve Teşhis Hizmetleri Dairesi Başkanlığı

Tam metin için tıklayınız

1.GENEL BİLGİLER.............................................................................................................1
2. LABORATUVAR SONUÇLARINA ETKİ EDEN ÖNEMLİ FAKTÖRLER .....................................2
2.1. Toplam Test Süreci (TTS) ....................................................................................................... 2
2.2. Toplam Test Sürecinin ........................................................................................................... 2
2.2.1. Preanalitik Aşamayı Etkileyen Faktörler........................................................................................4
2.2.1.1. Kontrol Edilebilir Değişkenler.............................................................................................4
2.2.1.1.1. Diyagnostik ve Terapötik İşlemlerin Etkisi ....................................................4
2.2.1.1.2. Diyetin Etkisi........................................................................................................9
2.2.1.1.3. İçeceklerin Etkisi (Kafein, Alkol).....................................................................13
2.2.1.1.4. Sigaranın Etkisi .................................................................................................14
2.2.1.1.5. Postürün Etkisi..................................................................................................15
2.2.1.1.6. Turnike Zamanının Etkisi ................................................................................16
2.2.1.1.7. Fiziksel Aktivitenin Etkisi.................................................................................17
2.2.1.1.8. Numune Alma Zamanının Etkisi....................................................................18
2.2.1.1.9. Kontrol Edilebilir Değişkenlerin Standardizasyonu ...................................18
2.2.1.2. Kontrol Edilemeyen Değişkenler.....................................................................................19
2.2.1.2.1. Yaş ......................................................................................................................19
2.2.1.2.2. Cinsiyet...............................................................................................................19
2.2.1.2.3. Gebelik................................................................................................................20
2.2.2. Preanalitik Aşamada İnterfere Eden Faktörler...........................................................................23
2.2.2.1. Endojen İnterferanslar......................................................................................................24
2.2.2.1.1. Hemolize Bağlı İnterferans ............................................................................24
2.2.2.1.2. İktere Bağlı İnterferans ...................................................................................27
2.2.2.1.3. Lipemiye Bağlı İnterferans ............................................................................28
2.2.2.1.4. Paraproteinlere Bağlı İnterferans..................................................................29
2.2.2.2. Ekzojen İnterferanslar.......................................................................................................30
3. LABORATUVAR İŞLEYİŞİ ............................................................................................. 31
3.1. Testler için Gerekli Numuneler.............................................................................................. 31
3.2. Test İstemleri ve Numune Alma Öncesi İşlemler.................................................................. 31
3.2.1. Akılcı Test İstemi Prosedürü.........................................................................................................32

3.2.2. Ön Hazırlık Gerektiren Laboratuvar Testleri ve Bu Testlere İlişkin Kurallar ........................37
3.3. Numune Alma....................................................................................................................... 38
3.3.1. Kan Numunelerinin Alınması ve Korunması..............................................................................38
3.3.1.1. Venöz Kan Numunelerinin Alınması .............................................................................38
3.3.1.2. Arteriyel Kan Numunelerinin Alınması ........................................................................40
3.3.1.3. Kapiller Kan Numunelerinin Alınması...........................................................................40
3.3.2. İdrar Numunelerinin Alınması ve Korunması.............................................................................42
3.3.2.1. Spot (Rastgele) İdrar Numunesinin Toplanması........................................................42
3.3.2.2. 24 Saatlik İdrar Numunesinin Toplanması..................................................................42
3.3.2.3. Çocuklarda İdrar Numunelerinin Toplanması.............................................................43
3.3.2.4. İdrar Koruyucu Maddeler................................................................................................43
3.3.3. Gaita Numunesinin Alınması ve Korunması..............................................................................44
3.3.4. BOS Numunelerinin Alınması ve Korunması .............................................................................45
3.3.4.1. BOS Numunelerinin Alınışı..............................................................................................45
3.3.4.2. BOS Numunelerinin Saklanması ...................................................................................46
3.3.5. Laboratuvara Gelen Diğer Numuneler........................................................................................46
3.3.5.1. Plevral Sıvı Numuneleri ...................................................................................................46
3.3.5.2. Peritoneal Sıvı Numuneleri ........................................................................................ 47
3.3.5.3. Sinoviyal Sıvı Numuneleri .......................................................................................... 48
3.3.5.4. Tükürük Numuneleri ........................................................................................................49
3.3.5.5. Ter Numuneleri .................................................................................................................49
3.4. Numunelerin Laboratuvara Transferi.................................................................................... 50
3.4.1. Transport Süresi..............................................................................................................................50
3.4.2. Sıcaklık ve Nemin Etkisi .................................................................................................................50
3.4.3. Türbülansın Etkisi............................................................................................................................51
3.5. Numunelerin Laboratuvara Kabulü ve İşlenmesi.................................................................. 51
3.5.1. Numune Kabul ve Ret Kriterleri ...................................................................................................52
3.5.1.1. Ret Nedenlerinin Standardizasyonu ve Laboratuvar Hata Sınıflandırma
Sistemi (LHSS)..............................................................................................................................52
3.5.2. Numunelerin Analiz Öncesi İşlenmesi ........................................................................................55
3.5.2.1. Santrifügasyon Öncesi Numune Bekletme Süresi.....................................................55
3.5.2.2. Santrifügasyon Süreci .....................................................................................................55
3.5.2.2.1. Tüpler Santrifüje Yerleştirilirken Dikkat Edilmesi Gerekenler .................56
3.5.2.2.2. Doğru Santrifügasyon Süresi ve Kuvvetinin Seçilmesi............................56
3.5.2.2.3. Santrifügasyon Sıcaklığı ................................................................................57
3.5.2.2.4. Numunelerin Yeniden Santrifügasyonu .....................................................57
3.5.2.2.5. Numunelerin Yanlışlıkla Santrifügasyonu..................................................57
3.6. Numunelerin Analizi ............................................................................................................. 57
3.6.1. Kullanılan Cihaz ve Ekipman, Kit/Malzemenin Hazırlığı ve Kontrolü.....................................58
3.6.1.1. İç Kalite Kontrol.................................................................................................................58
3.6.1.2. Dış Kalite Değerlendirme ................................................................................................58

3.6.1.3. Cihaz Arızası Durumunda Yapılacak İşlemler.............................................................58
3.7. Test Sonuçlarının Raporlanması ve Sonuç Bildirimi ............................................................ 59
3.7.1. Tıbbi Biyokimya Laboratuvarı Kritik Değer Listesi....................................................................61
3.7.2. Konvansiyonel Birimler ve Uluslararası Birim Sistemi (SI) Birimleri .....................................64
3.8. Numunelerin Laboratuvarda Saklanması ............................................................................. 64
4. REFERANSLAR ............................................................................................................ 68

Comments: (0)