Hiperpotasemi
Tevfik Ecder

Hiperpotasemi, serum potasyum konsantrasyonunun 5.0 mmol/L’nin üzerinde olması durumudur. Hiperpotasemi, sık görülen bir elektrolit bozukluğudur. Serum potasyum konsantrasyonu yüksek bulunan bir hastada ilk olarak yalancı (psödo) hiperpotasemi olup olmadığı araştırılmalıdır. Kan alınırken turnikenin aşırı derecede uygulandığı hastalarda, ya da damarın veya iğnenin ince olmasına bağlı olarak güçlükle kan alındığı durumlarda eritrositlerin hemoliz olması sonucunda serum potasyum konsantrasyonu yüksek bulunabilir. Böyle bir durumdan şüphelenildiğinde hastadan tekrar kan örneği alınarak test tekrar edilmelidir.
Hiperpotasemi nedenlerini başlıca iki gruba ayırmak mümkündür:
(I) Hücre dışına aşırı miktarda potasyum çıkışına bağlı olarak gelişen hiperpotasemiler, (II) Vücuttaki potasyumun miktarının artmasına bağlı olarak gelişen hiperpotasemiler.
I. Hücre dışına aşırı miktarda potasyum çıkışına bağlı olarak gelişen hiperpotasemiler Çeşitli durumlarda hücre içinden kana aşırı miktarda potasyum geçişine bağlı olarak hiperpotasemi gelişebilir.
1. Metabolik asidoz: Metabolik asidozlarda kan pH’sındaki düşüşü önlemek amacıyla kandaki hidrojen hücre içine girerken, hücre içindeki potasyum kana geçer. Organik asitlerin hücre içine girmesinden dolayı, ketoasidoz ve laktik asidoz gibi organik asidozlarda buna daha seyrek olarak rastlanır.
2. İnsülin eksikliği: İnsülin, potasyumun hücre içine geçişini kolaylaştırır. Kontrolsuz diyabette, insülinin bu etkisinin ortadan kalkması sonucu hiperpotasemi ile karşılaşılabilir. Bu hastalarda kan potasyum konsantrasyonundaki yüksekliğe rağmen, idrarla kayba bağlı olarak, çoğu kez toplam vücut potasyum miktarı düşüktür. Kontrolsuz diyabette, insülin eksikliği dışında, hiperglisemiye bağlı olan ozmolalite artışı da hiperpotasemiye katkıda bulunur. Serum ozmolalitesindeki artış, hücre içindeki suyun, ekstraselüler sıvıya doğru hareket etmesine neden olur. Suyun hücre dışına geçmesi sonucu, hücre içindeki potasyum konsantrasyonu artar. Bu da potasyumun hücre dışına geçmesini kolaylaştırır.
3. Hücre yıkımının artması: Kas hücrelerinin yıkıldığı rabdomiyolizlerde veya sitotoksik tedavi sonucu aşırı derecede malign hücre yıkımı sonrasında sıklıkla hiperpotasemi ile karşılaşılır.
4. Beta blokerler: Beta blokerler potasyumun hücre içine girişini azaltarak hiperpotasemiye yol açabilir.
5. Hiperpotasemik periyodik paralizi: Nadir rastlanan ve otozomal dominant geçiş gösteren bir hastalıktır. Genellikle hafif hiperpotasemiye yol açan uyarılar (örneğin, egzersiz) burada ciddi hiperpotasemi ile sonuçlanır. Hastalarda aşırı güçsüzlük ve paralizi atakları şeklinde kendini gösterir.

Tam metin için

Comments: (2)